“Cây có gốc mới nở cành xanh ngọn. Nước có nguồn mới bể rộng sông sâu”

Tìm hiểu tên lót của họ - chữ Sỹ

阮仕族
Nguyễn Sỹ Tộc

Rất tiếc là trong các gia phả của họ ta ngày xưa để lại không có thông tin nói về việc tổ tiên của chúng ta chọn chữ Sỹ làm tên lót cho dòng họ.

Dưới đây là các thông tin về chữ Sỹ mà người xây dựng trang web mặc dù không biết chữ Hán nhưng đã mạo muội tìm hiểu sưu tập được, để mong hiểu được phần nào mục đích, ý nghĩa và mong muốn của tổ tiên khi chọn chữ Sỹ làm tên lót cho dòng họ chúng ta. Có thể các thông tin này còn có thiếu sót, nên rất mong mọi người góp ý và bổ sung.


*    *    *

Theo từ điển Hán - Việt Thiều Chửu, chữ Sỹ nghĩa là "quan" hay "làm quan", nghĩa gốc là "giúp việc" cho nhà vua hoặc "giúp nước".

Chữ Sỹ gồm chữ nhân đứngvà chữ sỹ .

Trong đó, theo các tư liệu:

Chữ nhân đứnglà một hình thức của bộ nhân , nghĩa là người.

Chữ sỹ gồm chữ nhất phía dưới chỉ người đứng đầu trong Sỹ – Nông -  Công - Thương và chữ thập gồm nét sổ ngang tuợng trưng trục hoành (tứ phương tám hướng), sổ dọc là trục tung, ý nói sỹ là người học rộng hiểu nhiều mọi chuyện trong trời đất (trên thông thiên văn, dưới thạo địa lý), hiểu biết sự vận hành trong vũ trụ…

Chữ sỹ còn có nghĩa chỉ những người nghiên cứu học vấn. Gồm nhất là một và thập là mười, hàm ý kẻ sỹ gánh vác được nhiều việc nên một người quý bằng mười người; hoặc là người học thức từ một việc biết suy ra mười, lại biết hợp mười việc làm một mối.

Chữ sỹ , nét ngang đầu tiên là để khẳng định sỹ là đẳng cấp thứ nhất trong xã hội. Sỹ phải đứng mình trong trời đất; phải luôn luôn học hỏi để biết đủ cả bốn phương, tám hướng; học giả Vương Sung đời Hán đã từng nói: “Cố trí năng chi sỹ, bất học bất thành, bất vấn bất tri” (kẻ sỹ có trí tuệ, có năng lực, không học không thành, không hỏi không biết); có nghĩa là vươn tới sự toàn vẹn, tức chữ thập.
Tất nhiên không ai có thể làm được điều này vì lẽ nó khó vô cùng.

Sỹ phải coi kiến thức dài hơn, cao hơn miếng cơm, tấm áo nên nét ngang trên dài hơn hẳn nét dưới. Sỹ giống như con chim bằng, sải cánh, rộng bay trong không gian, miệt mài với thời gian. Một nửa của nét ngang kết hợp với nét dọc, đó là chữ nhân . Nếu không có nhân, sỹ chẳng bao giờ là sỹ cả. Chữ sỹ có ba nét thôi, nhìn thì đơn giản nhưng lại khó viết vô cùng. Viết cho ngang, cho thẳng là điều ít ai làm nổi!

Xin trích một phần giới thiệu tên lót của họ ta trong cuốn gia phả Đại tôn do ông Nguyễn Sỹ Tám (tức Minh Châu) chép năm 1979:

“Từ nguồn gốc chung của dòng họ Nguyễn, đến khi phân chia thành nhiều dòng họ, mà dòng họ chúng ta là Nguyễn Sỹ, có thể tổ tiên chúng ta có nhiều người khoa bảng được học hành, hoặc là vì mục đích khuyến học trong dòng họ nên mới đặt chữ lót Sỹ.

Chữ Sỹ mang nhiều ý nghĩa sâu xa và là nguồn động viên chúng ta làm thế nào cho xứng đáng với chữ Sỹ mà tâm linh tổ tiên chúng ta đã mong ước khi chọn chữ Sỹ làm chữ lót cho dòng họ Nguyễn chúng ta.

Nói về chữ Sỹ, sách xưa còn truyền lại:

Tước hiệu ngũ Sỹ cư kỳ liệt (trong ngũ tước Sỹ được liệt vào trong)
Dâu hựu tứ Sỹ vi chi tiên (Sỹ - Nông – Công – Thương Sỹ đứng đầu tiên)

Trong khoa cử mong con cháu học hành tiến bộ, tài giỏi, trước xứng danh nho sỹ trong lúc học hành, sau thành những vị khoa bảng.

Trong đạo đức mong cho con cháu trở thành những người có sỹ khí để lưu truyền muôn thuở cho dòng họ, cho đất nước.

Trong lĩnh vực văn hóa, mong cho con cháu văn hay học giỏi để sau trở thành những văn sỹ có danh vị với non sông đất nước.”


 


* Sổ công đức xây dựng, tôn tạo Khu mộ Thủy Tổ tại Cồn Am

* Sổ công đức xây dựng, tôn tạo Nhà thờ Đại tôn Cát - Đô - Văn



* Thông tin mới cập nhật (* New)

* Hướng dẫn xét Dòng họ Văn hóa của huyện Thanh Chương

* Thông báo tìm nhánh họ ông Nguyễn Sỹ Hiều (Phiêu) thuộc chi Cát Văn ở vùng huyện Anh Sơn, tỉnh Nghệ An.

* Thư khuyến hiếu kêu gọi quyên góp để tôn tạo khu mộ Thủy Tổ

* Thông báo về lễ tảo mộ tại khu mộ Tổ Cồn Am ngày 15 tháng giêng hàng năm

Danh sách tất cả các thông báo...


* Tìm thấy phần mộ của ông Tổ chi Cát Văn (20/4/2015)

* Quá trình tôn tạo khu mộ Tổ từ sau năm 1945 đến năm 2003 (Trích trong gia phả Đại tôn)

* Hoàn thành việc lát gạch, sơn tường và một số hạng mục khác của nhà thượng đường nhà thờ Đại tôn (12/2014).

* Hội đồng gia tộc chi Cát Văn họp bàn triển khai các công việc: chăm sóc nhà thờ, làm hồ sơ đề nghị huyện Thanh Chương xét dòng họ văn hóa và biên soạn gia phả của chi (08/9/2014).

* Hoàn thành tôn tạo và xây dựng khu mộ Tổ giai đoạn 4 - tháng 5 năm 2014

* Triển khai các công việc tôn tạo khu mộ Tổ - tháng 5 năm 2014

* Nội dung và kết quả cuộc họp Hội đồng gia tộc Đại Tôn ngày 3/4/2014

* Hoàn thành xây dựng mái tôn sân nhà thờ Đại Tôn

* Hoàn thành tôn tạo và xây dựng khu mộ Tổ giai đoạn 3

* Quá trình họp bàn (từ năm 2009 - 2010) để triển khai tôn tạo và xây dựng khu mộ Tổ

Danh sách tất cả các tin tức...


* Lễ tế Tổ Đại tôn ngày 16 tháng Giêng năm Ất Mùi (06/3/2015)

* Lễ tảo mộ tại khu mộ Tổ Cồn Am Sơn Lộc ngày 15 tháng Giêng năm Ất Mùi (05/3/2015)

* Lễ tế bà Tổ Cô ngày 15 tháng 2 năm Canh Dần 2010

* Lễ tế Thủy Tổ 16 tháng Giêng năm Giáp Ngọ 2014

* Lễ tảo mộ Tổ 15 tháng Giêng năm Giáp Ngọ 2014

* Quá trình tôn tạo khu mộ Thủy tổ - tháng 11 năm 2013

* Quá trình tôn tạo khu mộ Thủy tổ - tháng 7 năm 2013

* Lễ tảo mộ tại khu mộ Thủy tổ Rằm tháng Giêng năm Quý Tỵ 2013

* Hình ảnh khu mộ Thủy tổ tháng 12 năm 2010

Danh sách tất cả các tin tức...


* Bài viết “Vài nét về văn hóa dòng họ Nguyễn Sỹ ở Nghệ An” của ông Nguyễn Sỹ Cẩn – Nguyên giảng viên Trường Đại học sư phạm Vinh

* Thông báo cuộc gặp mặt, hội thảo lần thứ 3 đại diện các dòng họ Nguyễn Sỹ toàn quốc tại Hà Nội, 09/01/2005

* Báo cáo của Ban liên lạc họ Nguyễn Sỹ tại cuộc gặp mặt, hội thảo lần thứ 3 đại diện các dòng họ Nguyễn Sỹ toàn quốc tại Hà Nội, 09/01/2005

* Lời khai mạc cuộc gặp mặt, hội thảo lần thứ 3 của các dòng họ Nguyễn Sỹ toàn quốc tại Hà Nội, 09/01/2005

* Các danh nhân của dòng họ Nguyễn Sỹ (Trích Báo cáo tại buổi gặp mặt, hội thảo lần thứ 2 các dòng họ Nguyễn Sỹ toàn quốc, 15/4/2000)

* Tìm hiểu dòng họ Nguyễn và Nguyễn Sỹ (Trích Báo cáo tại buổi gặp mặt, hội thảo lần thứ 2 các dòng họ Nguyễn Sỹ toàn quốc, 15/4/2000)

* Địa chỉ các chi họ Nguyễn Sỹ (Trích Thông báo kết quả buổi gặp mặt, hội thảo lần thứ 2 các dòng họ Nguyễn Sỹ toàn quốc, 15/4/2000)

* Thông báo kết quả buổi gặp mặt, hội thảo lần thứ 2 các dòng họ Nguyễn Sỹ toàn quốc, 15/4/2000

* Báo cáo tại buổi gặp mặt, hội thảo lần thứ nhất các dòng họ Nguyễn Sỹ 3 tỉnh Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh, 13/9/1997

* Sắc phong của vua Lê Hiển Tông ban cho ông tổ Nguyễn Sỹ Cường

* Bài viết “Về khu di tích nhà Nguyễn ở Gia Miêu Thanh Hóa” của nhà văn, nhà sử học, nhà báo Nguyễn Đắc Xuân

Danh sách tất cả các tư liệu...


* Câu đối của ông Nguyễn Sỹ Cẩn

* Bài viết "Thơ về mùa Xuân và thiếu nữ" của ông Nguyễn Sỹ Cẩn.

* Các bài thơ của ông Nguyễn Sỹ Ngoãn

* Các bài thơ của ông Nguyễn Sỹ Tiu

Danh sách tất cả các bài...