Trong quá trình hình thành văn hóa làng xã Việt Nam, văn hóa dòng họ là một yếu tố rất quan trọng và có ý nghĩa to lớn. Tuy  nhiên trong thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập ngày nay, văn hóa dòng họ đã có không ít những dấu hiệu của sự mai một. Cũng chính vì thế, vấn đề gìn giữ và  bảo tồn những  giá trị tinh thần vô cùng quý báu của văn hóa dòng họ là điều đặc biệt quan trọng và cần thiết, để góp phần phát huy nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc...

Xây dựng Dòng họ văn hóa trở thành động lực động viên, cổ vũ con em trong các dòng họ đang sinh sống trên quê hương và xa quê hương tiếp tục phát huy truyền thống văn hóa của dòng họ mình nhằm xây dựng dòng họ, quê hương ngày càng phát triển. Từ việc phát triển Dòng họ văn hóa, tỷ lệ gia đình, làng, xóm đạt chuẩn về văn hóa cũng được nâng cao.

Thực  hiện ý kiến chỉ đạo của Thường trực Huyện ủy, Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” huyện hướng dẫn tiêu chuẩn, thủ tục công nhận danh hiệu Dòng họ văn hóa như sau:

I. TIÊU CHUẨN CÔNG NHẬN:
1. Đời sống kinh tế ổn định và từng bước phát triển:

- Không có hộ đói, giảm được hộ nghèo hàng năm, tỷ lệ hộ nghèo thấp hơn mức bình quân chung của huyện.

- Tỷ lệ lao động có việc làm, thu nhập bình quân đầu người/ năm cao hơn mức bình quân chung của xã; có nhiều mô hình, điển hình phát triển kinh tế, có nhiều hộ khá, hộ giàu.

2. Đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, phong phú:

-  Là dòng họ có từ 7 đời trở lên với ít nhất 25 hộ gia đình đang sinh sống tại địa bàn xã.

-  Có nhà thờ đại tôn trang nghiêm, khuôn viên cảnh quan sạch, đẹp.

- Có trên 80% gia đình trong dòng họ đạt tiêu chuẩn Gia đình văn hóa. 

- Có quỹ khuyến học và sử dụng quĩ khuyến học có hiệu quả; có hồ sơ theo dõi thành tích học tập của con cháu dòng họ. Không có con cháu bỏ học, mù chữ.

- Thường xuyên giữ gìn và tăng cường mối đoàn kết trong nội bộ và giữa các dòng họ khác trong địa phương.

- Thường xuyên phát huy, giữ gìn các thuần phong mỹ tục, tiếp thu có chọn lọc các tục lệ cổ truyền. Thực hiện tốt nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội; làm tốt công tác bảo tồn, bảo tàng các di sản văn hóa của dòng họ, không có hành vi truyền bá và hành nghề mê tín dị đoan. Không phát sinh người mắc tệ nạn xã hội ở trong dòng họ, không có người sử dụng và lưu hành văn hóa phẩm độc hại.

3. Chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, Pháp luật của Nhà nước, thực hiện tốt qui ước của dòng họ và các qui định của địa phương:

- Đảm bảo An ninh, chính trị, trật tự xã hội.

- Không có người vi phạm nghiêm trọng các qui định của pháp luật.

- Qui ước của dòng họ được ban hành và thực hiện nghiêm túc.

- Không có người vi phạm chính sách Dân số - KHHGĐ và các tệ nạn xã hội.

II. THỦ TỤC, THỜI GIAN CÔNG NHẬN:
1. Trình tự, thủ tục:

-  Dòng họ đăng ký xây dựng Dòng họ văn hóa với Trưởng ban công tác mặt trận ở khu dân cư;

- Trưởng ban công tác mặt trận ở khu dân cư đăng ký với Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa cơ sở”;

- Căn cứ vào hồ sơ đề nghị công nhận Dòng họ văn hóa, phòng Văn hóa & Thông tin phối hợp với Mặt trận Tổ quốc cấp huyện và các ngành, đoàn thể thành viên Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” cấp huyện tiến hành kiểm tra (có biên bản kiểm tra);

- Thường trực Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa huyện” và bộ phận Thi đua, Khen thưởng trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện ra quyết định công nhận danh hiệu Dòng họ văn hóa hàng năm.

2. Hồ sơ:

- Báo cáo thành tích 1 năm đăng ký xây dựng Dòng họ văn hóa (Có xét đến kết quả của các năm trước) của đại diện dòng họ có xác nhận của chính quyền địa phương.

- Qui ước của dòng họ.

- Công văn (Hoặc tờ trình) đề nghị của UBND các xã, thị trấn.

- Biên bản kiểm tra, đánh giá kết quả của Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ” ở cơ sở.

3.Thời gian:

- Vào tháng 1, Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” cơ sở gửi danh sách đăng ký với BCĐ huyện. Hàng quí, 6 tháng BCĐ cơ sở tự kiểm tra, đánh giá kết quả, có hướng chỉ đạo, bổ sung những nội dung còn hạn chế để phấn đấu đạt tiêu chuẩn vào cuối năm. Riêng năm 2014, Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” ở cơ sở phải tổ chức rà soát và hoàn thành việc đăng ký với Ban chỉ đạo huyện  trong tháng 3 năm 2014.

- Việc bình xét, công nhận danh hiệu Dòng họ văn hóa được tổ chức vào quí IV hàng năm, tập trung vào tháng 11. Sau khi BCĐ huyện nhận được các thủ tục theo qui định thì sẽ phân công thành viên trực tiếp đi thẩm định và tổ chức xét duyệt. Nếu đạt các tiêu chuẩn trên thì BCĐ huyện sẽ lập tờ trình đề nghị chủ tịch UBND huyện công nhận và cấp bằng danh hiệu văn hóa cho các Dòng họ.

Như vậy, việc xây dựng Dòng họ văn hóa có ý nghĩa rất quan trọng không chỉ đối với mỗi cá nhân, gia đình trong dòng họ mà rộng hơn nữa là cả đất nước, dân tộc. Hi vọng rằng, trong thời gian tới việc thi đua xây dựng Dòng họ văn hóa sẽ đem lại những hiệu quả thiết thực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cũng cố an ninh, trật tự an toàn xã hội trong từng dòng họ, từng địa bàn và trên toàn huyện Thanh Chương.

(Nguồn tin: Tin đăng trên Cổng thông tin điện tử huyện Thanh Chương ngày 06 tháng 3 năm 2014)